مد پایدار، ضرورتی انکارناپذیر در عصر بحران

صنعت مد، علی‌رغم جذابیت و پویایی خود، چهره‌ای تاریک نیز دارد. ردپای کربن این صنعت، بیش از 10 درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را تشکیل می‌دهد، که سهمی هولناک در تخریب محیط زیستمان است. در این میان، زمزمه‌هایی از تحول به گوش می‌رسد؛ نغمه‌ای که از “مد پایدار” سر بر می‌آورد.

مد پایدار، فراتر از یک اصطلاح شیک و گذرا، فلسفه‌ای نوین در دنیای پوشاک است. در این رویکرد، طراحی، تولید و مصرف لباس، با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی انجام می‌شود. هدف، خلق محصولاتی با کمترین آسیب به کره زمین و با احترام به حقوق کارگران و مصرف‌کنندگان است.

برخلاف مدهای زودگذر و بی‌کیفیت، لباس‌های پایدار عمری طولانی‌تر دارند و با طراحی اصولی، به جای چند بار پوشیدن و دور انداختن، می‌توان از آنها در فصل‌های متعدد استفاده کرد.

اما چرا مد پایدار اهمیت دارد؟

• محیط زیست:

صنعت مد، از بزرگترین آلاینده‌های منابع آبی و خاکی است. مصرف بی‌رویه مواد شیمیایی، تولید ضایعات انبوه و انتشار گازهای گلخانه‌ای، تنها بخشی از پیامدهای ناگوار این صنعت هستند. مد پایدار با رویکردی مسئولانه، سعی در به حداقل رساندن این آسیب‌ها دارد.

• عدالت اجتماعی:

استثمار کارگران در کارگاه‌های خیاطی ارزان‌قیمت، فاجعه‌ای انسانی است که در تار و پود مدهای فست‌فشن پنهان شده است. مد پایدار با حمایت از تولید محلی، شرایط کار منصفانه و دستمزدهای عادلانه، به دنبال احقاق حقوق این افراد است.

• اقتصاد پایدار:

مد پایدار با ترویج مصرف آگاهانه و دور شدن از فرهنگ اسراف، به نفع اقتصاد جامعه نیز عمل می‌کند. این رویکرد، به جای اتکا به مدهای زودگذر و مصرف بی‌رویه، بر کیفیت و ماندگاری محصولات تمرکز دارد.

خوشبختانه، شاهد رویش جوانه‌های امید در این مسیر هستیم. طراحان و برندهای اخلاقی، روز به روز در حال افزایش هستند و مصرف‌کنندگان نیز به دنبال انتخاب‌های پایدارتر می‌روند.

اما این تحول، نیازمند همراهی همگانی است. آگاهی از مفاهیم مد پایدار، حمایت از برندهای مسئول و انتخاب‌های هوشمندانه در خرید لباس، گام‌هایی موثر در جهت حفظ محیط زیست و ساختن آینده‌ای عادلانه‌تر هستند.

مد پایدار، ضرورتی انکارناپذیر در عصر بحران است. با استقبال از این رویکرد، می‌توانیم به نسل‌های آینده، زمینی سالم‌تر و جامعه‌ای عادلانه‌تر هدیه دهیم.

چرا به مد پایدار نیاز داریم؟

امروزه، صنعت مد به یکی از بزرگترین آلوده‌کنندگان کره زمین تبدیل شده است. از مصرف بی‌رویه منابع طبیعی گرفته تا تولید ضایعات سمی، این صنعت اثرات مخربی بر محیط زیست بر جای می‌گذارد. در مقابل، مد پایدار به عنوان راه‌حلی جایگزین، به دنبال ایجاد تعادل بین نیازهای انسان و حفظ کره زمین است. دلایل متعددی برای انتخاب مد پایدار وجود دارد:

1. کاهش ضایعات:

در حال حاضر، حجم عظیمی از زباله‌های نساجی در محل‌های دفن زباله انباشته می‌شوند. این زباله‌ها که عمدتاً از محصولات مد سریع ناشی می‌شوند، نه تنها به محیط زیست آسیب می‌رسانند، بلکه به سلامت انسان نیز ضرر می‌زنند.

برندهای مد پایدار بر تولید لباس‌های با کیفیت و بادوام تمرکز دارند که عمر طولانی‌تری دارند و به ندرت از روندهای زودگذر مد پیروی می‌کنند. این امر به کاهش ضایعات نساجی و حفظ منابع طبیعی کمک می‌کند.

• شرایط کار عادلانه:

صنعت مد سریع به دلیل شرایط کار استثماری و دستمزدهای پایین کارگران مشهور است. بسیاری از این کارگران در کشورهای در حال توسعه با ساعات کار طولانی، محیط‌های ناامن و عدم برخورداری از حقوق اولیه انسانی مواجه هستند.

در مقابل، برندهای مد پایدار به دنبال تضمین دستمزد عادلانه و شرایط کار ایمن برای تمام کارکنان خود هستند. آنها از کارگاه‌های تولیدی که به حقوق کارگران احترام می‌گذارند و از آنها در برابر استثمار محافظت می‌کنند، حمایت می‌کنند.

• کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای:

تولید، حمل و نقل و دفع لباس‌های مد سریع به انتشار قابل توجهی از گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن منجر می‌شود. این امر گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی را تشدید می‌کند.

مد پایدار از مواد زیست‌تخریب‌پذیر و پارچه‌های طبیعی یا بازیافتی استفاده می‌کند. این مواد برای رشد به عملیات شیمیایی کمتری نیاز دارند و در نتیجه، انرژی، آب و آلاینده‌های کمتری مصرف می‌کنند.

• صرفه‌جویی در مصرف آب:

صنعت مد یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان آب در جهان است. آب نه تنها برای شستشوی لباس‌ها، بلکه در فرآیندهای تولید، رنگرزی و تکمیل نیز به کار می‌رود.

برندهای مد پایدار از سیاست‌های «آب با بودجه» استفاده می‌کنند که به منظور کاهش مصرف آب در طول فرآیند تولید لباس طراحی شده است. علاوه بر این، آنها به استفاده از منسوجات ارگانیک ساخته شده از کتان، کنف و پنبه ارگانیک که در مرحله تولید به آب کمی نیاز دارند، اولویت می‌دهند.

• حفظ جان حیوانات:

صنعت مد سنتی از چرم، خز و سایر مواد حیوانی برای تولید لباس و لوازم جانبی استفاده می‌کند. این امر به ضرر حیوانات و در نهایت، به ضرر بقای بشریت در این سیاره است.

برندهای مد پایدار از جایگزین‌های چرم و خز در محصولات خود استفاده می‌کنند و از حیوانات محافظت می‌کنند. آنها همچنین به حفظ تعادل اکوسیستم و تنوع زیستی ‌توجه دارند.

مد پایدار، فراتر از یک اصطلاح

مد پایدار، عبارتی فراگیر است که درک ظرافت‌های آن گاه دشوار می‌شود. با این حال، فعالیت‌هایی که در ادامه شرح داده می‌شود، نمونه‌های درخشان و پیشرو در مسیر پایداری در دنیای مد هستند. هر یک از این نمونه‌ها، گامی اساسی در راستای تحقق اهداف کلی مد پایدار به شمار می‌روند.

مد اخلاقی و تجارت منصفانه:

این دو رویکرد، به طور مستقیم با رفاه افراد شاغل در صنعت مد مرتبط هستند. دغدغه‌های مربوط به کار کودکان، حقوق جنسیتی، شرایط ایمن کار، تولید تحت تجارت منصفانه و سایر جنبه‌های عدالت اجتماعی، در قلب این حوزه از مد پایدار جای دارند.

در مد اخلاقی، شرکت‌ها، فعالان و برندها با تمرکز بر افراد و سطح رفاه آن‌ها، چه از نظر ذهنی و چه فیزیکی، به ایفای نقش می‌پردازند. در مقابل، سازمان‌ها و برندهای تجارت منصفانه، بر ایجاد و حفظ زنجیره‌های تامین عادلانه متمرکز هستند. در این زنجیره‌ها، کشاورزان و تولیدکنندگان، سهم عادلانه‌ای از منافع پایداری را در قبال محصولات خود دریافت می‌کنند.

مد اخلاقی و تجارت منصفانه، در کنار هم، جنبه‌های اجتماعی-اقتصادی صنعت مد را پوشش می‌دهند. بازیگران این حوزه، همواره به دنبال راه‌هایی برای ارتقای شرایط کاری، دستمزدها و شیوه‌های تجارت منصفانه هستند.

مد سازگار با محیط زیست یا “سبز“:

این دو اصطلاح، به معضلات زیست‌محیطی ناشی از صنعت مد می‌پردازند. تولید زباله، آلودگی آب و خاک و استفاده بی‌رویه از منابع، نمونه‌هایی از این معضلات هستند که بحران آب و هوای جهانی را تشدید می‌کنند.

امروزه، بیش از 90 درصد از برندهای پوشاک، کماکان از پلاستیک و سایر الیاف غیرقابل‌تجزیه زیستی استفاده می‌کنند که در مقیاس وسیع، به محیط‌زیست آسیب می‌رسانند. به عنوان مثال، سالانه بیش از 70 میلیون بشکه نفت برای تولید الیاف پلی‌استر مصرف می‌شود که در نهایت به اقیانوس‌ها راه یافته و با ورود به زنجیره غذایی، حیوانات و انسان‌ها را به کام مرگ می‌کشاند.

در مقابل، شرکت‌های مد سبز، جایگزینی پلاستیک با الیاف سازگار با محیط‌زیست، زیست‌تجدیدپذیر و طبیعی را که به محیط‌زیست آسیبی نمی‌رساند، در دستور کار خود قرار داده‌اند. نتایج این رویکرد تا کنون مثبت بوده است. تعداد شرکت‌هایی که از مواد سازگار با محیط‌زیست و سبز مانند پنبه ارگانیک، کنف، چرم قارچ، چرم جلبک و غیره استفاده می‌کنند، روز به روز در حال افزایش است.

مد وگان و بدون خشونت:

اصطلاحات مد وگان و بدون خشونت، به محصولاتی اطلاق می‌شود که بدون استفاده از مواد با منشاء حیوانی یا بدون استفاده از ابزار و روش‌های خشونت‌آمیز تولید می‌شوند. فعالان این حوزه، با هدف جلب توجه مصرف‌کنندگان به معضلات کشاورزی صنعتی حیوانات و استثمار حیوانات در صنعت مد، تلاش می‌کنند.

با این حال، در مورد مد وگان، بحث‌هایی نیز وجود دارد. برخی معتقدند که اکثر برندهای مد وگان مورد تأیید PETA، از PVC و مواد پلاستیکی جایگزین چرم حیوانی استفاده می‌کنند. این امر، حیوانات را از مرگ نجات نمی‌دهد، بلکه با آلوده کردن محیط‌زیست، جان آنها را به خطر می‌اندازد.

طرفداران مد وگان، اخیراً بر این نکته تأکید می‌کنند که برای اینکه یک برند لباس وگان، “برند مد پایدار” تلقی شود، باید به تأثیرات محیط‌زیستی آن نیز توجه کند. اکثر برندهای لباس گیاهی و بدون خشونت، از جایگزین‌های چرمی ساخته شده از گیاهان، میوه‌ها، قارچ‌ها و حتی چرم تولید شده در آزمایشگاه استفاده می‌کنند.

مد آهسته ( تولید کند)

در دنیای پرشتاب امروز، صنعت مد نیز از این قاعده مستثنی نیست. لباس‌ها با سرعتی باورنکردنی تولید و به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شوند و این چرخه بی‌وقفه، تبعات منفی بسیاری برای محیط‌زیست و نیروی کار به همراه دارد.

در مقابل این رویکرد مخرب، مد آهسته (Slow Fashion) به عنوان راه حلی جایگزین مطرح می‌شود. مد آهسته، فلسفه‌ای در تولید و مصرف پوشاک است که بر کیفیت به جای کمیت تمرکز دارد. در این رویکرد، به جای تولید انبوه پوشاک با استفاده از مواد ارزان‌قیمت و روش‌های غیراخلاقی، شاهد تولید لباس‌های باکیفیت و بادوام توسط صنعتگران ماهر و با استفاده از مواد پایدار هستیم. اصول بنیادی مد آهسته:

• کیفیت به جای کمیت
• پایداری
• مسئولیت اجتماعی
• مصرف آگاهانه

مد به روز

مد به روز یا Upcycled Fashion، روشی خلاقانه برای احیای لباس‌ها و خلق مدی نو از طریق استفاده مجدد از منسوجات، مواد و لباس‌های قدیمی است. این رویکرد در میان طراحان مد و افراد مشهور محبوبیت فزاینده‌ای یافته و به عنوان شکل جدیدی از مد لوکس شناخته می‌شود.

پارچه‌های کهنه، حامل داستان‌هایی از استفاده، پوشیده شدن و زندگی هستند. مد به روز فراتر از یک روش صرف برای احیای پارچه‌های قدیمی و تبدیل آنها به لباس‌های جدید است، بلکه تجلیلی از خلاقیت و نوآوری در دنیای مد به شمار می‌رود.

استفاده از مواد به روز شده در خلق لباس‌های جدید، منحصر به فرد بودن محصول نهایی را تضمین می‌کند. هر قطعه لباس خلق شده از طریق مد به روز، به دلیل استفاده از مواد منحصر به فرد، هویتی خاص و نادر خواهد داشت. با این حال، در بحث پیرامون پایداری مد به روز، نظرات مختلفی وجود دارد. مزایای مد به روز:

• کاهش ضایعات
• استفاده از مواد بلااستفاده
• کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای

فراتر از مد، سفری در دنیای مد پایدار

امروزه، صنعت مد با چالش‌های متعددی روبروست. از ضایعات انبوه و آلودگی محیط‌زیست گرفته تا استثمار نیروی کار، این صنعت پیامدهای منفی بسیاری بر جای می‌گذارد. در مقابل این چالش‌ها، مفهوم “مد پایدار” به عنوان راه حلی نوظهور مطرح می‌شود. مد پایدار، فلسفه‌ای فراگیر در تولید و مصرف پوشاک است که بر پایداری، عدالت اجتماعی و مسئولیت زیست‌محیطی تمرکز دارد. در این مقاله، به بررسی برخی از مهم‌ترین جنبه‌های مد پایدار و مزایای آن می‌پردازیم.

1. استفاده مجدد از مواد:

یکی از کلیدی‌ترین اصول مد پایدار، استفاده مجدد از مواد دور ریخته شده و بازیافتی است. این رویکرد، که به “مد دایره‌ای” یا “مد چرخشی” نیز شهرت دارد، بر بازیابی مواد و زباله‌ها و ادغام مجدد آنها در چرخه تولید تمرکز دارد.

نوآوری‌های متعددی در زمینه مد دایره‌ای در حال انجام است. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، بازیافت پلی‌استر و سایر مواد مبتنی بر پلاستیک و بازگرداندن آنها به چرخه تولید پوشاک است.

استفاده از مواد به روز شده، مزایای متعددی به همراه دارد. این رویکرد به کاهش ضایعات، صرفه‌جویی در منابع و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند.

• صرفه جویی، مبادله و اشتراک‌گذاری:

علاوه بر استفاده مجدد از مواد، مد پایدار شامل رویکردهای دیگری مانند صرفه جویی، مبادله و اشتراک‌گذاری لباس نیز می‌شود. لباس‌های دست دوم، مبادله لباس، اشتراک‌گذاری لباس، اجاره لباس و استفاده از لباس‌های قدیمی، نمونه‌هایی از این رویکردها هستند.

خرید لباس‌های دست دوم، راهی عالی برای جلوگیری از تأثیرات منفی تولید مد جدید است. در این روش، از لباس‌های موجود استفاده می‌شود و نیازی به تولید مجدد آنها نیست. این امر به نوبه خود، به کاهش مصرف مواد، آب و انرژی و همچنین انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند.

مبادله و اشتراک‌گذاری لباس نیز رویکردهای موثری در راستای مد پایدار هستند. این روش‌ها به افراد اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به خرید لباس‌های جدید، از تنوع در پوشش خود لذت ببرند.

• مد آگاهانه:

نقش مصرف‌کنندگان در ترویج مد پایدار، انکارناپذیر است. انتخاب‌های آگاهانه‌ی مصرف‌کنندگان، تأثیر قابل‌توجهی بر تقاضا برای محصولات پایدار و در نهایت، بر شیوه‌های تولید در صنعت مد دارد.

طرفداران مد آگاهانه، بر استفاده‌ی طولانی‌مدت از لباس‌ها تأکید دارند. با افزایش طول عمر لباس‌ها، نیاز به تولید لباس‌های جدید و در نتیجه، ضایعات و آلودگی‌های ناشی از آن کاهش می‌یابد.

علاوه بر این، مصرف‌کنندگان آگاه، به نحوه‌ی مراقبت از لباس‌های خود نیز توجه می‌کنند. شستشوی صحیح و اصولی لباس‌ها، عمر آنها را افزایش می‌دهد و به کاهش مصرف آب، انرژی و مواد شوینده کمک می‌کند.

• چالش‌ها و ملاحظات:

با وجود مزایای متعدد، مد پایدار نیز با چالش‌هایی روبرو است. یکی از این چالش‌ها، دشواری ارزیابی کیفیت لباس‌های دست دوم یا به اشتراک گذاشته شده است.

ممکن است این لباس‌ها در اثر استفاده‌ی قبلی، دچار فرسودگی یا آلودگی شده باشند. استفاده از لباس‌های ساخته شده از چرم حیوانی یا پلاستیک، می‌تواند سموم شیمیایی را به مرور زمان بر روی پوست آزاد کند و بر سلامت انسان تأثیر بگذارد.

چالش دیگر، مربوط به لباس‌های نوآورانه و تولید شده با مواد به روز شده است. برخی از این لباس‌ها، در حین شستشو، میکروفیبرهای مضر را آزاد می‌کنند که می‌توانند به اقیانوس‌ها و زنجیره غذایی انسان‌ها آسیب برسانند.

نتیجه‌گیری

مد پایدار، فراتر از یک ترند زودگذر، فلسفه‌ای ضروری برای آینده‌ی صنعت مد و سیاره‌ی زمین است. با انتخاب آگاهانه، استفاده از رویکردهای نوآورانه و حمایت از برندهای پایدار، می‌توانیم به سمت دنیایی پایدارتر و عادلانه‌تر در زمینه‌ی مد حرکت کنیم.